Trẻ chậm phát triển ngôn ngữ: Cách can thiệp đúng cách

Tình trạng một số trẻ em gặp khó khăn trong việc phát triển ngôn ngữ đúng mốc thời gian, dẫn đến tình trạng chậm phát triển ngôn ngữ không còn...
8 Tháng Mười, 2024 - vientamlyhoc

Tình trạng một số trẻ em gặp khó khăn trong việc phát triển ngôn ngữ đúng mốc thời gian, dẫn đến tình trạng chậm phát triển ngôn ngữ không còn là hiếm gặp. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến khả năng giao tiếp của trẻ mà còn có thể tác động lớn đến sự tự tin và phong độ học tập của trẻ trong tương lai. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về trẻ chậm phát triển ngôn ngữ, từ nguyên nhân, biểu hiện đến những biện pháp cha mẹ có thể thực hiện để giúp trẻ nhanh hơn nhé!

 hình ảnh trẻ chậm phát triển ngôn ngữ

1. Trẻ chậm phát triển ngôn ngữ là gì?

Trẻ chậm phát triển ngôn ngữ là tình trạng trẻ gặp phải tình trạng chậm trễ trong việc đạt được mốc tiến triển trong ngôn ngữ, bao gồm ngôn ngữ tiếp nhận và ngôn ngữ diễn đạt. Điều này có thể biểu hiện qua việc trẻ nói ít, phát âm không rõ, khó hiểu ý nghĩa của các từ, câu hoặc diễn đạt câu từ vụng về. Thông thường, một trẻ được coi là chậm nói khi tới 2 tuổi vẫn chưa nói được khoảng 50 từ đơn hoặc chưa nói được từ ghép (câu 2 từ).

2. Các nguyên nhân khiến trẻ chậm phát triển ngôn ngữ

Có nhiều nguyên nhân có thể dẫn đến tình trạng trẻ chậm phát triển ngôn ngữ, bao gồm:
  • Yếu tố sinh học:
    • Khiếm thính: Nếu trẻ không nghe rõ, khả năng bắt chước và học hỏi ngôn ngữ sẽ bị hạn chế.
    • Rối loạn thần kinh: Các rối loạn như tự kỷ, hội chứng Down, hoặc các rối loạn phát triển thần kinh khác có thể ảnh hưởng đến khả năng ngôn ngữ của trẻ.
    • Rối loạn cấu trúc miệng: Các vấn đề về răng miệng, vòm miệng hở có thể gây khó khăn cho việc phát âm.

Trẻ mặc các rối loạn phát triển thần kinh có thể ảnh hưởng đến khả năng ngôn ngữ ở trẻ

  • Yếu tố môi trường:
    • Thiếu kích thích ngôn ngữ: Trẻ không được trò chuyện, đọc sách hoặc nghe kể chuyện thường xuyên.
    • Môi trường gia đình căng thẳng: Môi trường sống căng thẳng, thiếu tình cảm có thể ảnh hưởng đến sự phát triển ngôn ngữ của trẻ.
    • Bệnh tật: Các bệnh nhiễm trùng, chấn thương não có thể gây ảnh hưởng đến khả năng ngôn ngữ của trẻ.

Môi trường thiếu giao tiếp có thể ảnh hưởng đến trẻ

4. Dấu hiệu chậm phát triển ngôn ngữ ở trẻ và một số biểu hiện

Để phát hiện kịp thời trẻ có chậm phát triển ngôn ngữ hay không, ba mẹ có thể tham khảo những dấu hiệu sau:
  • Trẻ không bập bẹ hoặc nói những từ đơn giản khi đến tuổi: Trong khi các bạn cùng lứa đã bắt đầu nói những câu đơn giản, trẻ vẫn chưa có bất kỳ tiến bộ nào.
  • Khó hiểu khi trẻ nói: Lời nói của trẻ khó nghe, khó hiểu, phát âm không rõ.
  • Từ vựng hạn chế: Trẻ có vốn từ rất ít so với các bạn cùng lứa.
  • Khó khăn trong việc diễn đạt ý tưởng: Trẻ không thể diễn tả suy nghĩ và cảm xúc của mình một cách rõ ràng.
  • Không đáp ứng khi được gọi tên: Trẻ không quay lại khi nghe gọi tên mình.
  • Khó khăn trong việc làm theo hướng dẫn: Trẻ không thể thực hiện các yêu cầu đơn giản.
Dưới đây là biểu hiện cụ thể theo độ tuổi:
Giai đoạn 3-4 tháng
Đây là giai đoạn đầu tiên trẻ làm quen với âm thanh. Trẻ có thể biểu lộ cảm xúc vui hay buồn, giận dữ bằng cách thực hiện các hành động như cười, cau mày, khua tay múa chân… Thế nhưng, với trẻ chậm phát triển ngôn ngữ, trẻ biểu hiện chậm chạp khi tiếp xúc với âm thanh, không bộc lộ cảm xúc của mình ra nhiều.
Giai đoạn 6-7 tháng
Ở giai đoạn này, trẻ có thể cười thành tiếng, la hét, bập bẹ một số âm thanh bắt bước theo người lớn: a, ơ, ô…Đặc biệt, trẻ có biểu hiện “hóng chuyện” khi được tương tác. Nếu trẻ không có những biểu hiện này thì bố mẹ cần lưu ý.
Giai đoạn 8-9 tháng
Khi trẻ 8-9 tháng tuổi, trẻ đa số đã có thể bập bẹ một số phụ âm và nguyên âm (papa, mama) bắt chước theo người lớn. Tuy nhiên, nếu trẻ nhà bạn chưa bập bẹ được ở khoảng 8-9 tháng thì cũng chưa cần vội lo lắng vì một số trẻ tập nói muộn hơn.
Giai đoạn 12 tháng
12 tháng tuổi, trẻ bình thường có thể hiểu được một số từ đơn giản như “không”, “đi chơi”, “bai bai”….Ngoài ra, trẻ có thể nói được một số từ đơn giản như: bố, mẹ, bà, bế….Nếu trẻ ở giai đoạn này vẫn chưa thể thực hiện những điều trên hay không phản ứng khi được gọi tên, khi có người giao tiếp, trẻ có thể đã mắc chứng chậm phát triển ngôn ngữ.

4. Phân biệt trẻ chậm phát triển ngôn ngữ và trẻ chậm nói

 Dưới đây là một số dấu hiệu giúp bạn phân biệt:
  • Chậm nói: Trẻ chậm nói cố gắng giao tiếp nhưng thường gặp khó khăn trong việc phát âm chính xác các âm thanh. Bé vẫn có khả năng hiểu và giao tiếp phi ngôn ngữ (giao tiếp bằng hình thể) tốt.
  • Chậm phát triển ngôn ngữ: Trẻ gặp rối loạn trong khả năng hiểu và giao tiếp, dù có thể phát âm đúng các từ. Tuy nhiên, trẻ lại không thể kết hợp từ thành câu có nghĩa và thường gặp khó khăn trong việc hiểu hoặc tương tác với người khác.

5. Cha mẹ cần làm gì khi trẻ chậm phát triển ngôn ngữ?

Trẻ cần được điều trị theo những phương pháp phù hợp với từng nguyên nhân:
  • Phẫu thuật trong trường hợp có vấn đề về thính lực: Nếu trẻ chậm nói do các vấn đề liên quan đến khả năng nghe, phẫu thuật là cần thiết để khắc phục những tổn thương. Nếu trẻ bị điếc không thể điều trị được trước tuổi 5, việc sử dụng máy trợ thính là rất quan trọng.
  • Can thiệp ngôn ngữ là một phương pháp rất quan trọng và cần được thực hiện càng sớm càng tốt, lý tưởng trong giai đoạn trước 2 tuổi. Trẻ em cần được hỗ trợ điều trị bởi các bác sĩ hoặc chuyên gia tâm lý, với kế hoạch điều trị phù hợp với từng trường hợp cụ thể.
  • Tăng cường các hoạt động tương tác nhằm phát triển ngôn ngữ: Ngoài các liệu pháp chuyên môn, tại nhà, cha mẹ và ông bà cần tích cực giao tiếp với trẻ trong các hoạt động hàng ngày. Cha mẹ có thể bắt đầu bằng việc trò chuyện với con về những điều đơn giản như tên của các thành viên trong gia đình, các đồ vật, và các loài động vật…
  • Khám bệnh: Khi trẻ có những biểu hiện chậm phát triển lời nói hoặc khó khăn trong việc nói, cha mẹ nên đưa trẻ đến bác sĩ để được chẩn đoán và nhận những phương pháp điều trị phù hợp. Không nên để trẻ tự điều trị tại nhà vì điều này có thể bỏ lỡ thời điểm quan trọng trong việc hỗ trợ phát triển ngôn ngữ cho trẻ.

Chứng chậm phát triển ngôn ngữ ở trẻ phụ thuộc rất nhiều vào sự phát hiện kịp thời của cha mẹ, các bậc phụ huynh nên bắt đầu quan sát và chú ý đến trẻ từ khi còn nhỏ. Hy vọng với bài viết trên, các ba mẹ đã được cung cấp thông tin hữu ích về chứng chậm phát triển ở trẻ để có hướng điều trị kịp thời.
Viện Phát Triển Ngôn Ngữ từ Viện Tâm Lý Học Và Phát Triển Mô Hình Giáo Dục (IEPMD) là đơn vị đầu ngành trong can thiệp trẻ tự kỷ, trẻ tăng động giảm chú ý, trẻ chậm nói, chậm phát triển ngôn ngữ, trẻ ngọng, rối loạn âm vị,… Đến với Viện IEPMD, trẻ sẽ được đánh giá và can thiệp bởi những chuyên gia hàng đầu tại Việt Nam, có kiến thức chuyên sâu và tận tâm với trẻ.
Để liên hệ đặt lịch đánh giá và can thiệp tại Viện Tâm Lý Học Và Phát Triển Mô Hình Giáo Dục, ba mẹ vui lòng gọi số Hotline: 0818.636.988 hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY

Tin tức và sự kiện

Các bài viết liên quan khác