Nhiều cha mẹ vô cùng lo lắng khi con đến tuổi mà chưa bập bẹ nói tiếng nào. Có nhiều ý kiến còn cho rằng trẻ chậm nói có thể ảnh hưởng đến trí tuệ. Vậy sự thật có phải như vậy không? Hãy cùng Viện IEPMD tìm hiểu dưới bài viết này nhé!
1. Tại sao trẻ chậm nói?
Trẻ chậm nói có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm cả yếu tố từ bản thân trẻ và các yếu tố bên ngoài.
Cụ thể, một số nguyên nhân dẫn đến tình trạng này có thể kể đến như:
-
Trẻ mắc phải các rối loạn phát triển như tự kỷ, rối loạn tăng động giảm chú ý hoặc chậm phát triển.
-
Trẻ gặp khó khăn về cơ quan phát âm, chẳng hạn như dính lưỡi, hở hàm ếch hay dây hàm ngắn, những vấn đề này có thể làm hạn chế sự hoạt động của lưỡi.
-
Ngoài ra, trẻ cũng có thể bị chậm nói do thiếu cơ hội giao tiếp với người khác, thường xuyên ở trong nhà, hoặc xem tivi quá nhiều, dẫn đến việc trẻ trở nên rụt rè và ngại giao tiếp, từ đó ảnh hưởng đến khả năng phát âm.
2. Trẻ chậm nói có ảnh hưởng đến trí tuệ không?
Khi có con chậm nói, nhiều cha mẹ thường lo lắng và thắc mắc liệu rằng bé có kém thông minh hay không. Tuy nhiên, phụ huynh không nên quá lo âu, vì khả năng phát triển ngôn ngữ ở mỗi trẻ là khác nhau.
Ngoài ra, ảnh hưởng của việc trẻ chậm nói đến trí tuệ còn phụ thuộc vào nguyên nhân gây ra tình trạng đó. Với những nguyên nhân được đưa ra ở trên, nếu trẻ chậm nói chỉ do chậm phát triển ngôn ngữ đơn thuần thì không ảnh hưởng đến trí tuệ.
Ngược lại, nếu nguyên nhân là do trẻ mắc các rối loạn như tự kỷ hay tăng động giảm chú ý, thì trong nhiều trường hợp, điều này có thể tác động đến sự phát triển trí tuệ. Nếu trẻ được chẩn đoán chậm phát triển, có thể trẻ sẽ chậm nói hoặc chậm biết đi. Nếu trẻ chỉ chậm nói nhưng vẫn biết bò và biết đi, điều đó không có nghĩa trẻ chậm phát triển hoặc kém thông minh. Do đó, cần xác định chính xác nguyên nhân để có thể đánh giá liệu trẻ chậm nói có ảnh hưởng đến trí tuệ hay không.
Chậm nói đơn thuần không phải là một vấn đề nghiêm trọng, vì vậy cha mẹ không cần quá lo lắng. Tuy nhiên, nếu trẻ xuất hiện những dấu hiệu dưới đây, phụ huynh nên đưa trẻ đến cơ sở y tế để thăm khám và điều trị:
-
Trẻ không có phản ứng hay hành động cụ thể nào khi được gọi tên, và trẻ 18 tháng tuổi chỉ giao tiếp qua cử chỉ mà không thích nói chuyện.
-
Thường xuyên gặp khó khăn trong việc lặp lại từ khi cha mẹ nói. Nếu trẻ đã 2 tuổi mà không thể tự nói một câu hay cụm từ, chỉ biết bắt chước hành động và lời nói của người lớn.
-
Trẻ không thể nghe và thực hiện các chỉ dẫn đơn giản từ cha mẹ hoặc người lớn.
-
Giọng nói của trẻ có sự bất thường.
Cha mẹ cần để ý các dấu hiệu bất thường của trẻ
3. Các cách hỗ trợ trẻ chậm nói
3.1 Không bắt chước ngôn ngữ
Trẻ em chậm nói thường có cách phát âm không chuẩn, và nhiều trẻ còn nói ngọng. Một nguyên tắc quan trọng mà các bậc phụ huynh nên tuân thủ là không nên bắt chước cách nói của trẻ. Điều này có thể dẫn đến việc trẻ hình thành thói quen phát âm sai, khó sửa chữa, và theo thời gian, trẻ sẽ nói sai nhiều hơn và ngọng hơn.
3.2 Giao tiếp với trẻ ở vị trí ngang tầm mắt
Trong quá trình giao tiếp, cha mẹ nên gọi tên trẻ và khuyến khích trẻ chú ý nhìn vào mắt. Điều này không chỉ thu hút sự chú ý của trẻ mà còn tăng cường tương tác mắt, tạo nên chiều sâu trong cuộc trò chuyện. Hơn nữa, khi cha mẹ thường xuyên thực hiện hành động này, trẻ sẽ dễ dàng ghi nhớ và hình thành thói quen giao tiếp. Qua đó, trẻ có thể phản ứng tích cực hơn trong những tình huống giao tiếp. Khi trò chuyện với trẻ, cha mẹ cần nói chậm rãi, rõ ràng và dễ hiểu, không quên gọi tên và yêu cầu trẻ nhìn vào mắt. Một số nguyên tắc cho trẻ chậm nói bao gồm:
– Dạy trẻ phát âm từng âm, bắt đầu từ các nguyên âm rồi đến phụ âm.
– Áp dụng nguyên tắc 2/1/2 khi giao tiếp với trẻ, nghĩa là ngắt câu theo nhịp 2/1/2, ví dụ: Lấy/cho bà/cái bát. Cách này giúp trẻ hiểu rõ yêu cầu và có phản ứng tốt hơn trong giao tiếp cũng như thực hiện các yêu cầu.
3.3 Dùng đồ chơi dạy trẻ chậm nói
Sử dụng đồ chơi làm công cụ giáo dục cho trẻ chậm nói là một phương pháp hiệu quả, bằng cách chọn cho trẻ những món đồ chơi như thú nhồi bông hoặc các loài động vật dưới nước. Bố mẹ có thể tham gia chơi cùng trẻ, chỉ vào các con vật và đọc tên chúng, từ đó giúp trẻ nhanh chóng liên kết với ngôn ngữ, đồng thời ghi nhớ hình dáng và tên gọi của chúng. Đây là một cách đơn giản nhưng rất hiệu quả để hỗ trợ trẻ chậm nói ngay tại nhà.
3.4 Dùng thẻ học kích thích bé chậm nói
Ba mẹ có thể sử dụng thẻ học gồm có các chủ đề hoa quả, các con vật, các loài hoa,… vừa chỉ tay và đọc to cho trẻ nghe, rồi dạy trẻ nói các từ đơn ví dụ như: gà, cá, cây cối, quả, nhà,… Cách học này sẽ giúp kích thích và giúp trẻ hứng thú hơn bởi vì thẻ học có nhiều màu sắc bắt mắt.
3.5 Để trẻ tự xử lý thông tin
Khi cha mẹ đưa ra yêu cầu đối với trẻ cần cho trẻ có thời gian để xử lý thông tin. Cùng chờ đợi phản ứng trong thời gian khoảng 5-10 giây, nếu trẻ không thực hiện được, hãy làm mẫu giúp trẻ. Lặp lại nhiều lần như vậy trong những tình huống và các trường hợp khác nhau.
3.6 Nên cho trẻ đi lớp, nhà trẻ
Khi ở lớp học, trẻ sẽ phải tự mình làm nhiều thứ như tự ăn, tự uống, tự đòi đi vệ sinh và trẻ bắt buộc phải sử dụng ngôn ngữ để hòa nhập với các bạn khác. Khi đó, chứng chậm nói sẽ được cải thiện rất nhiều.
3.7 Tuyệt đối không cho trẻ sử dụng thiết bị điện tử quá mức
Không cho trẻ sử dụng các thiết bị điện tử như tivi, iPad, điện thoại,… Bởi vì đây chính là nguyên nhân làm hạn chế khả năng giao tiếp của trẻ, làm cho trẻ bị chậm nói.
3.8 Trò chuyện với trẻ nhiều hơn
Một trong những cách đơn giản nhất để hỗ trợ trẻ cải thiện khả năng nói là thường xuyên trò chuyện và đọc sách cho trẻ. Các bậc phụ huynh nên dành thời gian chơi đồ chơi cùng trẻ, giúp trẻ khám phá những điều thú vị xung quanh. Làm như vậy không chỉ giúp trẻ phát triển kỹ năng giao tiếp mà còn giảm thiểu tình trạng chậm nói.
Trẻ chậm nói là tình trạng khá phổ biến và thường khiến cha mẹ lo lắng. Tuy nhiên, việc biết nói sớm hay muộn không ảnh hưởng đến trí thông minh của trẻ, nhưng có thể là dấu hiệu của một số vấn đề như tự kỷ hay hội chứng Einstein. Do đó, nếu phát hiện trẻ chậm nói, hãy đưa trẻ đến các cơ sở y tế để được khám và tư vấn phương pháp can thiệp phù hợp.
Nếu trẻ chậm biết nói và các biện pháp đã áp dụng không mang lại hiệu quả, cha mẹ nên cho trẻ đi khám tổng quát. Đôi khi việc kiểm tra thính lực cũng cần thiết, vì những vấn đề về khả năng nghe chưa được phát hiện có thể gây khó khăn trong việc trẻ học nói.
Viện Phát Triển Ngôn Ngữ từ Viện Tâm Lý Học Và Phát Triển Mô Hình Giáo Dục (IEPMD) là đơn vị đầu ngành trong can thiệp trẻ tự kỷ, trẻ tăng động giảm chú ý, trẻ chậm nói, chậm phát triển ngôn ngữ, trẻ ngọng, rối loạn âm vị,… Đến với Viện IEPMD, trẻ sẽ được đánh giá và can thiệp bởi những chuyên gia hàng đầu tại Việt Nam, có kiến thức chuyên sâu và tận tâm với trẻ.
Để liên hệ đặt lịch đánh giá và can thiệp tại Viện Tâm Lý Học Và Phát Triển Mô Hình Giáo Dục, ba mẹ vui lòng gọi số Hotline: 0818.636.988 hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY
