Tổng quan
Trầm cảm là bệnh gì? Trầm cảm là một rối loạn được đặc trưng bởi sự rối loạn tâm trạng. Rối loạn này tạo thành những biến đổi bất thường trong suy nghĩ, hành vi, cảm xúc.
Phụ nữ thường gặp bệnh trầm cảm nhiều hơn nam giới (2 nữ/ 1 nam) xảy ra ở nhiều lứa tuổi đặc biệt trong độ tuổi trưởng thành. Tỉ lệ mắc bệnh trầm cảm ngày một gia tăng và là một trong những rối loạn tâm thần phổ biến nhất trên toàn cầu. Tuy nhiên trong số đó những người được chẩn đoán và điều trị kịp thời còn rất thấp, chiếm khoảng 25%.
Trầm cảm là nguyên nhân của hơn 50% trường hợp tự sát, trầm cảm do nguyên nhân khác nhau nhưng gặp tỉ lệ cao ở các đối tượng thất nghiệp, phá sản, ly hôn,…
IEPMD sẽ chia sẻ với các bạn các thông tin cần biết về rối loạn này trong bài viết ngày hôm nay.
Nguyên nhân
Trầm cảm có thể do:
- Nội sinh (trầm cảm chưa rõ nguyên nhân): có nhiều giả thuyết cho rằng do di truyền, yếu tố nhân cách, môi trường sống, xã hội nhưng chưa thực sự rõ ràng
- Trầm cảm do căng thẳng: do áp lực từ nhiều phía như công việc, gia đình, con cái, phá sản hay do những sự kiện đột ngột xảy ra như mất đi người thân, mất tiền của,…
- Trầm cảm có thể xuất hiện do bệnh lý hay chấn thương tác động trực tiếp đến não bộ
- Trầm cảm có thể xuất hiện mà không rõ nguyên nhân
Triệu chứng
Rối loạn trầm cảm biểu hiện bằng các triệu chứng sau đây:
- Khí sắc trầm buồn: buồn bã, rầu rĩ, ủ rũ, nét mặt rất đơn điệu, giảm hoặc mất các nếp nhăn. Tình trạng khí sắc giảm kéo dài do thân chủ buồn bã, chán nản, bi quan, mất niềm tin trong cuộc sống.
- Mất hứng thú hoặc các sở thích trước đây: Thân chủ cho rằng họ đã mất hết các sở thích vốn có trước đây kể cả ham muốn tình dục. Nam nữ có biểu hiện suy giảm tình dục như lãnh cảm ở nữ hoặc rối loạn cương dương ở nam giới.
- Rối loạn giấc ngủ: mất ngủ là triệu chứng hay gặp nhất, chiếm 95% số trường hợp trầm cảm. Thân chủ cảm thấy trằn trọc khó đi vào giấc ngủ mặc dù đôi khi cảm thấy rất buồn ngủ, thức dậy sớm hơn bình thường. Nhưng cũng có tình huống thân chủ ngủ rất nhiều.
- Mất cảm giác ngon miệng, gầy sút cân, một số ít có biểu hiện tăng cân: thân chủ trầm cảm mất cảm giác ngon miệng, không muốn ăn thậm chí có trường hợp nhịn ăn hoàn toàn dẫn đến gầy sút cân. Một số ít trường hợp có cảm giác thèm ăn, ăn nhiều hơn bình thường dẫn đến tăng cân
- Mệt mỏi, giảm tập trung, giảm sút năng lượng: hay than phiền mệt mỏi mà không có một nguyên nhân cụ thể nào, giảm khả năng tập trung, dẫn đến hiệu quả công việc giảm sút. Cảm giác mệt mỏi thường nặng hơn vào buổi sáng. Không còn hứng thú với việc gì.
- Cảm giác vô dụng, tội lỗi: luôn có ý nghĩ tiêu cực về bản thân, cảm giác tuyệt vọng không có lối thoát, không còn niềm tin vào bản thân và tương lai. Tự cảm thấy có lỗi với người thân, thua kém người khác, trở nên vô dụng.
- Biểu hiện sinh lý : nhức đầu, mỏi vai gáy, hồi hộp trống ngực, đau nhức tay chân
- Cảm giác lo lắng vô cớ, ám ảnh bệnh tật vô lý, dễ nổi giận với những người xung quanh, có những cơn sợ hãi, ngại giao tiếp, ít quan tâm đến người khác, đòi hỏi cao về những người khác
- Hình thức bên ngoài: ăn mặc lôi thôi lếch thếch, vệ sinh thân thể kém, cử chỉ chậm chạp hoặc giận dữ vô cớ, giọng nói trầm buồn đơn điệu gợi ý về bệnh trầm cảm.
- Có ý định và hành vi tự sát: hầu hết thân chủ trầm cảm đều có ý nghĩ về cái chết nặng hơn là có ý định tự sát. Cảm giác tuyệt vọng không có lối thoát. Họ bị ám ảnh về bệnh tật, chán nản, dễ bị tổn thương dần dần tự nghĩ rằng chết đi cho đỡ đau khổ.
Hãy nhớ rằng đôi khi chúng ta cũng có thể có một trong những triệu chứng như trên. Để có thể được chẩn đoán chính xác nhất thì hãy đến các cơ sở thăm khám y tế hoặc tham vấn, trị liệu tâm lý.
Phòng ngừa
- Đối với một số sang chấn tâm lý không thể lường trước được như mất đi người thân, phá sản cần quan tâm, gần gũi, chia sẻ lấy lại niềm tin cho thân chủ
- Tránh các sang chấn tâm lý: gạt bỏ áp lực trong cuộc sống nếu có thể
- Đối với những người có biểu hiện trầm cảm cần theo dõi giám sát họ có thể có hành vi tự sát bất kì lúc nào
- Đưa đến khám bệnh chuyên khoa tâm thần để được chẩn đoán bệnh kịp thời
Các biện pháp điều trị
Trầm cảm nếu không được phát hiện và chữa trị kịp thời thì nguy cơ bệnh nhân tự sát là rất cao chiếm 50% tổng số trường hợp trầm cảm. Trong gia đình, người thân có ai có những biểu hiện trên cần được đưa đến bệnh viện chuyên khoa tâm thần khám phát hiện và chữa trị kịp thời.
Nguyên tắc điều trị:
- Giảm các rối loạn cảm xúc (Trị liệu tâm lý)
- Phòng ngừa tái phát
- Phục hồi chức năng
- Không được tự ý dùng thuốc
- Dùng thuốc đúng, đủ theo phác đồ, không tự ý bỏ thuốc
- Thông báo với bác sĩ những tác dụng phụ của thuốc để đưa ra hướng giải quyết phù hợp nhất
Có nhiều loại thuốc chống trầm cảm, thuốc điều chỉnh khí sắc theo đúng cơ chế bệnh tùy từng trường hợp bệnh cụ thể do bác sĩ chuyên khoa tâm thần kê đơn đem lại hiệu quả rất tốt tỉ lệ khỏi bệnh cao, ít tái phát
- Điều trị bằng liệu pháp tâm lý: chia sẻ, cảm thông, gần gũi người bệnh
- Điều trị khác như vật lý trị liệu: xoa bóp trị liệu, châm cứu,…
Nguồn: Vinmec